Χριστός: Πέντε πρόσωπα χαρακτηρίζονται στα Ευαγγέλια ως αδελφοί του Κυρίου. Τα ονόματά τους είναι Ιάκωβος (μεγάλος και μικρός), Ιωσής, Ιούδας και Σίμων (Ματθ. 13, 55. Μαρκ. 6, 3).
Ως προς τη σχέση τους με τον Χριστό διατυπώθηκαν συνολικά οκτώ απόψεις που σχετίζονται άμεσα με το αειπάρθενον της Θεοτόκου. Έξι από αυτές το προϋποθέτουν, ενώ δύο (μία αρχαία και μία νεώτερη) το απορρίπτουν. Οι απόψεις αυτές είναι οι εξής:
α. Οι αδελφοί του Κυρίου είναι τέκνα του Ιωσήφ και της Θεοτόκου, οι οποίοι μετά την υπερφυσική Του γέννηση έζησαν τον συνήθη έγγαμο βίο. Συνεπώς, οι αδελφοί του Κυρίου είναι φυσικοί ομομήτριοι αδελφοί Του, που από την ιουδαϊκή κοινωνία εθεωρούντο και ομοπάτριοι αδελφοί Του. Την άποψη αυτή αποδέχεται ο Τερτυλλιανός.
β. Οι αδελφοί του Κυρίου είναι τέκνα του Ιωσήφ από τον πρώτο του γάμο. Η άποψη προέρχεται από απόκρυφα Ευαγγέλια και επικράτησε στην ανατολική παράδοση. Συνεπώς, οι αδελφοί του Κυρίου δεν έχουν φυσική συγγένεια με Αυτόν.
Ονομάζονται έτσι, γιατί ο Χριστός εθεωρείτο από την ιουδαϊκή κοινωνία τηςεποχής Του γιος του Ιωσήφ και κατά λογική συνέπεια ομοπάτριος αδελφός τωνπαιδιών που είχε αποκτήσει ο Ιωσήφ από τον πρώτο του γάμο.
Από τους αρχαίους συγγραφείς την άποψη αυτή αποδέχονται οι Κλήμης Αλεξανδρέας, Ωριγένης, Γρηγόριος Νύσσης, Επιφάνιος Κύπρου, Κύριλλος Αλεξανδρείας,Ευθύμιος Ζυγαβηνός, Ιλάριος Πικταβίου, Αμβρόσιος Μεδιολάνων κ.ά.
γ. Οι αδελφοί του Κυρίου είναι πρώτοι εξάδελφοί Του και παιδιά «… της αδελφής της μητρός αυτού, Μαρίας της του Κλωπά …» (Ιωαν. 19, 25) «… της του Ιακώβου του μικρού και Ιωσή μητρός …» (Μαρκ. 15, 40).
Η λέξη «αδελφός» και «αδελφή» στην ελληνική γλώσσα μέχρι τα τέλη του Α΄μ.Χ. αιώνα δεν αποδίδεται μόνο στους φυσικούς ή ετεροθαλείς αδελφούς, αλλά και σε ανθρώπους που συνδέονται με ευρύτερη συγγένεια αίματος. Η διάκρισηγια παράδειγμα αδελφού και εξάδελφου εισάγεται στα τέλη του Α΄ μ.Χ. αιώνα.
Τησυναντάμε στα έργα του Ιώσηπου, ενώ ο εθνικός λεξικογράφος Φρύνιχος λίγοαργότερα καταγγέλει την εισαγωγή της ως απαράδεκτο νεολογισμό. Συνεπώςεδώ η λέξη «ἀδελφὴ» μπορεί να δηλώνει την πρώτη και τη δεύτερη εξαδέλφη, τηθεία, ή ακόμη και τη συννυφάδα της Θεοτόκου, αφού δύο γυναίκες που παντρεύονται δύο αδελφούς εθεωρούντο από την ιουδαϊκή κοινωνία αδελφές.
Από τη συνωνυμία πάντως των δύο γυναικών συνάγεται ότι δεν πρόκειται για φυσική ἀδελφή της Θεοτόκου, αφού δεν μπορεί δύο φυσικές ἀδελφές να έχουν το ίδιο όνομα. Ως προς τη σχέση της με τον Κλωπά η αδελφή της Θεοτόκου άλλοτε θεωρείται σύζυγος και άλλοτε κόρη του.
Και η άποψη αυτή προέρχεται από συριακά απόκρυφα, αναπτύχθηκε στη Δύση από τον Ιερώνυμο και μέσῳ αυτού πέρασε στους περισσότερους δυτικούς συγγραφείς. Δεν είναι τυχαίο, το ότι οι υποστηρικτές της ταυτίζουν τους αδελφούς του Κυρίου Ιάκωβο και Ιούδα με τους ομώνυμους μαθητές Του, Ιάκωβο του Αλφαίου και Ιούδα Ιακώβου.
δ. Παραλλαγή της άποψης αυτής υποστηρίζει ο Θεοδώρητος. Κατ᾽ αυτόν οι αδελφοί του Κυρίου είναι πρώτοι εξάδελφοί Του και παιδιά «… της αδελφής της μητρός αυτού, Μαρίας της του Κλωπά …», αλλά δεν ταυτίζονται με τους ομώνυμους μαθητές Του.
ε. Οι αδελφοί του Κυρίου είναι φυσικά τέκνα του Ιωσήφ και νομικά τέκνα του αδελφού του Κλωπά, ο οποίος νυμφεύτηκε την αναφερόμενη στο Κατά Ιωάννην«… Μαρίαν την του Κλωπά …» και πέθανε άτεκνος. Συνεπώς, οι αδελφοί τουΚυρίου δεν έχουν πραγματική συγγένεια με Αυτόν. Ονομάζονται έτσι, διότι ο Χριστός εθεωρείτο από την ιουδαϊκή κοινωνία της εποχής Του γιός του Ιωσήφ και κατά λογική συνέπεια φυσικός ομοπάτριος αδελφός και νομικός πρώτος εξάδελφος των παιδιών που απέκτησε ο Ιωσήφ από τη σύζυγο του νεκρού αδελφού του. Την άποψη αυτή αποδέχεται ο Θεοφύλακτος.
στ. Μια νεώτερη άποψη υποστηρίζει ότι οι δύο αδελφοί, Ιωσήφ και Κλωπάς,νυμφεύτηκαν δύο διαφορετικές γυναίκες με το όνομα Μαρία καὶ ἀπέκτησαν τέσσερις γιους ο καθένας, στους οποίους έδωσαν τα ίδια ονόματα. Συνεπώς, οι αδελφοί του Κυρίου είναι συνολικά οκτώ άνδρες, εκ των οποίων τέσσερις είναι φυσικοί ομομήτριοι αδελφοί Του, που εθεωρούντο από την ιουδαϊκή κοινωνία και ομοπάτριοι αδελφοί Του, ενώ οι άλλοι τέσσερις δεν έχουν συγγένεια με Αυτόν, αλλά εθεωρούντο από την ιουδαϊκή κοινωνία πρώτοι εξάδελφοί Του. Την άποψη αυτή υποστήριξε ο Hofmann και οι ακόλουθοί του.
ζ. Αξιοσημείωτη είναι η αποδιδόμενη στον Σ. Σάκκο άποψη. Σύμφωνα με αυτήν, οι αδελφοί του Κυρίου είναι πέντε συνολικά άνδρες, που γεννήθηκαν από δύο αδελφούς, τον Ιωσήφ και τον Κλωπά. Ο Ιωσήφ απέκτησε από τον πρώτο τουγάμο δύο γιούς, τους αδελφόθεους Ιάκωβο και Ιούδα, ενώ ο Κλωπάς απέκτησε, από τον γάμο του με την ομώνυμη της Θεοτόκου Μαρία, τρεις γιους, τους Ιάκωβο τον μικρό, Ιωσή και Σίμωνα. Οι πέντε αυτοί άνδρες δεν έχουν πραγματική συγγένεια με τον Χριστό. Ονομάζονται αδελφοί Του, γιατί ο Κύριος εθεωρείτο από την ιουδαϊκή κοινωνία της εποχής Του γιός του Ιωσήφ και κατά λογική συνέπεια ομοπάτριος αδελφός και πρώτος εξάδελφός τους.
η. Κατά τη γνώμη μας, ορθότερη είναι η άποψη του Κ. Σιαμάκη. Στο έργο του«Η Μητέρα του Κυρίου», αναθεωρώντας την αποδιδόμενη στο Σ. Σάκκο άποψη του, υποστηρίζει, ότι ο Ιωσήφ είχε δύο, και όχι έναν, αδελφούς. Ο πρώτος ονομαζόταν Κλωπάς, ενώ ο δεύτερος είναι άγνωστος, διότι δεν μνημονεύεται στα Ευαγγέλια. Οι τρεις αδελφοί νυμφεύτηκαν. Ο Ιωσήφ τη Θεοτόκο, ο Κλωπάς την ομώνυμη της Θεοτόκου Μαρία, ο δε τρίτος αδελφός μια άγνωστη γυναίκα.
Ο Ιωσήφ και η Μητέρα του Κυρίου έζησαν εν παρθενία και δεν απέκτησαν απογόνους. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο στην οικογένεια του Ιωσήφ δεν μνημονεύεται ποτέ η παρουσία άλλων παιδιών.
Στη διήγηση για παράδειγμα της γέννησης ο Λουκάς αναφέρει, ότι ο Ιωσήφ πήγε από τη Ναζαρέτ στη Βηθλεέμ «… συν Μαριάμ τῄ μεμνηστευμένῃ αυτῴ γυναικί, ούσῃ εγκύῳ …» (Λουκ. 2, 5), ενώ οι ποιμένες στο σπήλαιο της γέννησης «…ανεύρον την τε Μαριάμ και τον Ιωσήφ και το βρέφος κείμενον εν τῃ φάτνῃ ...»(Λουκ. 2, 16). Ο Λουκάς δεν αναφέρει την ύπαρξη άλλων παιδιών. Αν όμως υπήρχαν, θα έπρεπε να απογραφούν και συνεπώς θα ακολουθούσαν υποχρεωτικά τον Ιωσήφ και τη Θεοτόκο στο ταξίδι.
Επίσης, κατά τη φυγή στην Αίγυπτο ο Ιωσήφ «… παρέλαβε το παιδίον και τηνμητέρα αυτού νυκτός και ανεχώρησε …» (Ματθ. 2, 14). Δεν θα άφηνε ο Ιωσήφ ταάλλα παιδιά του, αν υπήρχαν, μόνα τους στη Ναζαρέτ.
Η Θεοτόκος λέει στον δωδεκαετή Χριστό: «… τέκνον, τι εποίησας ημίν ούτως, ιδού ο πατήρ σου καγώ οδυνώμενοι εζητούμέν σε …» (Λουκ. 2, 48), αποδεικνύοντας έμμεσα την απουσία άλλων παιδιών, αφού, αν αυτά υπήρχαν, θα αναζητούσαν μαζί με τον Ιωσήφ και τη Θεοτόκο τον χαμένο αδελφό τους.
Ο Κλωπάς απέκτησε τρεις γιους, τον Ιάκωβο τον μικρό, τον Ιωσή και, κατά τη μαρτυρία του Ηγήσιππου, τον Σίμωνα. Ο τρίτος αδελφός απέκτησε δύο γιούς,τον Ιάκωβο τον μεγάλο ή αδελφόθεο και τον Ιούδα τον αδελφόθεο.
Οι πέντε αυτοί άνδρες, αν και δεν είχαν πραγματική συγγένεια με τοΧριστό, εθεωρούντο από την ιουδαϊκή κοινωνία πρώτοι εξάδελφοί Τουκαι ως εκ τούτου ονομάζονται αδελφοί Του. Η άποψη αυτή επιβεβαιώνεται και από το ότι ο Κύριος επί του σταυρού ανέθεσε τη φροντίδα της μητέρας Τουστον μαθητή Του Ιωάννη (Ιωάν. 19, 25 – 27). Αν υπήρχαν στην οικογένεια του Ιωσήφ παιδία που εθεωρούντο φυσικοί ή ετεροθαλείς αδελφοί Του, ο Χριστός δεν θαχρειαζόταν να αναθέσει σε μη συγγενικό Του πρόσωπο την προστασία τηςΠαναγίας Μητέρας Του.
Το γεγονός τέλος ότι οι πρωτότοκοι γιοι των δύο αδελφών του Ιωσήφ φέρουν το όνομα του παππού τους, όπως συνάγεται από τη γενεολογία του Ματθαίου: «… Ιακώβ δε εγέννησε τον Ιωσήφ, τον άνδρα Μαρίας, εξ ης εγεννήθη Ιησούς, ο λεγόμενος Χριστός …» (Ματθ. 1, 16), ενισχύει ακόμη περισσότερο την άποψη του Κ. Σιαμάκη. Υποθέτουμε δε, ότι και ο Ιωσήφ θα ονόμαζε τον Κύριο Ιακώβ, αν φυσικά δεν είχε λάβει από τον Θεό την εντολή να τον ονομάσει Ιησού (Ματθ. 1, 21).