Άγιος Παΐσιος: Γέροντα, στήν Παλαιά Διαθήκη, στό Δ βιβλίο τών Μακκαβαίων, αναφέρεται: «Ο ευσεβής λογισμός δέν είναι εκριζωτής τών παθών, αλλά ανταγωνιστής». Τί σημαίνει;
Κοίταξε νά δής: Τά πάθη είναι βαθιά ριζωμένα μέσα μας, αλλά ο ευσεβής, ο καλός, λογισμός μάς βοηθάει νά μήν υποδουλωνώμαστε σ αυτά.
Όταν ο άνθρωπος φέρνη όλο καλούς λογισμούς καί σταθεροποιήση μιά καλή κατάσταση, τά πάθη παύουν νά ενεργούν, οπότε είναι σάν νά μήν υπάρχουν. Δηλαδή ο ευσεβής λογισμός δέν ξερριζώνει τά πάθη, αλλά τά πολεμάει καί μπορεί νά τά καταβάλη.
Νομίζω, ο συγγραφεύς περιγράφει τί μπόρεσαν νά υποφέρουν οι Άγιοι Επτά Παίδες, η μητέρα τους Αγία Σολομονή καί ο διδάσκαλός τους Άγιος Ελεάζαρος, έχοντας ευσεβείς λογισμούς, γιά νά δείξη ακριβώς τήν δύναμη τού καλού λογισμού.
Ένας καλός λογισμός ισοδυναμεί μέ μιά πολύωρη αγρυπνία! Έχει μεγάλη δύναμη. Όπως τώρα κάποια νέα όπλα σταματούν μέ ακτίνες λέιζερ τόν πύραυλο στήν βάση του καί τόν εμποδίζουν νά εκτοξευθή, έτσι καί οι καλοί λογισμοί προλαβαίνουν καί καθηλώνουν τούς κακούς λογισμούς στά «αεροδρόμια» τού διαβόλου, από τά οποία ξεκινούν.
Γι αυτό προσπαθήστε, όσο μπορείτε, πρίν προλάβη ο πειρασμός νά σάς φυτέψη κακούς λογισμούς, νά φυτεύετε εσείς καλούς λογισμούς, γιά νά γίνη η καρδιά σας ανθόκηπος καί νά συνοδεύεται η προσευχή σας από τήν θεία ευωδία τής καρδιάς σας.
Όταν κανείς κρατά έστω καί λίγο αριστερό, δηλαδή κακό, λογισμό γιά κάποιον, οποιαδήποτε άσκηση καί άν κάνη, νηστεία, αγρυπνία κ.λπ., πάει χαμένη. Σέ τί θά τόν βοηθήση η άσκηση, άν δέν αγωνίζεται παράλληλα νά μή δέχεται τούς κακούς λογισμούς;
Γιατί νά μήν αδειάση από τό πιθάρι πρώτα όλο τό κατακάθι τού λαδιού, πού είναι μόνο γιά σαπούνι, καί ύστερα νά βάλη τό καλό λάδι, αλλά βάζει τό καλό μέ τό άχρηστο καί τό μουρνταρεύει;
Ένας αγνός, καλός, λογισμός έχει μεγαλύτερη δύναμη από κάθε άσκηση. Κάποιος νέος λ.χ. πολεμείται από τόν διάβολο καί έχει ακάθαρτους λογισμούς καί κάνει αγρυπνίες, νηστείες, τριήμερα, γιά νά απαλλαγή από αυτούς.
Ένας αγνός λογισμός όμως πού θά φέρη έχει μεγαλύτερη δύναμη καί από τίς αγρυπνίες καί από τίς νηστείες πού κάνει καί τόν βοηθάει πιό θετικά.
Γέροντα, όταν λέτε «αγνός λογισμός», αναφέρεσθε μόνο σέ ειδικά θέματα ή καί σέ γενικώτερα;
Καί σέ γενικώτερα. Γιατί ο άνθρωπος, όταν τά βλέπη όλα μέ καλούς λογισμούς, εξαγνίζεται καί χαριτώνεται από τόν Θεό. Μέ τούς αριστερούς λογισμούς κατακρίνει καί αδικεί τούς άλλους, εμποδίζει τήν θεία Χάρη νά έρθη, καί έρχεται έπειτα ο διάβολος καί τόν αλωνίζει.
Δηλαδή, Γέροντα, επειδή κατακρίνει, δίνει δικαίωμα στόν διάβολο νά τόν αλωνίση;
Ναί. Όλη η βάση είναι ο καλός λογισμός. Αυτό είναι πού ανεβάζει τόν άνθρωπο, τόν αλλοιώνει πρός τό καλό. Πρέπει νά φθάση κανείς στό σημείο νά τά βλέπη όλα καθαρά.
Είναι αυτό πού είπε ο Χριστός: «Μή κρίνετε κατ όψιν, αλλά τήν δικαίαν κρίσιν κρίνατε». Μετά φθάνει ο άνθρωπος σέ μία κατάσταση πού βλέπει τά πάντα μέ τά πνευματικά μάτια όχι μέ τά ανθρώπινα. Όλα τά δικαιολογεί, μέ τήν καλή έννοια.
Πρέπει νά προσέχουμε νά μή δεχώμαστε τά πονηρά τηλεγραφήματα τού διαβόλου, γιά νά μή μολύνουμε «τόν Ναόν τού Αγίου Πνεύματος» καί απομακρυνθή η Χάρις τού Θεού, μέ αποτέλεσμα νά σκοτισθούμε.
Τό Άγιο Πνεύμα, όταν δή τήν καρδιά μας αγνή, έρχεται καί κατοικεί μέσα μας, γιατί αγαπάει τήν αγνότητα γι αυτό καί παρουσιάσθηκε σάν περιστέρι.
Η λέξη «λογισμός» στήν ασκητική γλώσσα δηλώνει είτε μία απλή σκέψη πού περνάει από τόν νού, είτε μία κίνηση τής ψυχής πρός τό καλό ή πρός τό κακό, είτε μία τάση καλή ή κακή, η οποία έχει αποκτηθή μέ τήν συνεργασία τού νού, τής συνειδήσεως, τού συναισθήματος καί τής βουλήσεως. Επειδή οι λογισμοί προηγούνται κάθε πράξεως, γι αυτό ο αγώνας κάθε πιστού, αλλά κυρίως τού μοναχού, γιά νά είναι σωστός, πρέπει νά στρέφεται πρωταρχικά στήν εξέταση τών λογισμών, ώστε νά καλλιεργούνται οι καλοί καί νά αποβάλλωνται οι κακοί.
